Tác giả: Thanh Tâm | Dịch giả: Tâm Nguyễn
Một bữa nọ, hai thầy trò cao tăng ngồi nói chuyện với nhau.
Đệ tử: Thưa thầy đạo Phật khuyên người ta buông bỏ, cái gì cũng buông, buông bỏ hết mọi thứ đúng không?
Sư Phụ: “Không đúng.”
Đệ tử̉: Vậy tại sao thường hay nói buông bỏ tất cả.
Sư Phụ: “Buông bỏ tất cả để làm gì?”
Đệ tử: Đúng thế, đệ tử cũng thấy rất e ngại! Cảm giác Phật Pháp khiến người ta có cái nhìn theo xu hướng tiêu cực. Có một vài người hỏi đệ tử: Nếu tất cả đều đặt xuống và buông bỏ hết, vậy tiền từ đâu mà có? Quần áo và thực phẩm từ đâu ra? Đều không lao động làm việc gì hết. Vậy thì thế giới này không phải là sụp đổ rồi sao?
Sư Phụ: Mọi sự đều buông bỏ hết sẽ dẫn đến sụp đổ, cái gì cũng không buông bỏ thì cũng sụp đổ.
Đệ tử: Như vậy phải làm thế nào?
Sư Phụ: “Thay thế và hoán đổi.”
Đệ tử: Xin thỉnh Sư Phụ minh thị chỉ rõ cho con.
Sư Phụ: Con có thể khiến người ăn mày cam tâm tình nguyện buông bỏ chấp mê vào những đồng tiền đang nắm chặt trong tay họ không?
Đệ tử: Không buông bỏ, họ ôm giữ chặt.
Sư Phụ: Con có thể dùng hòn sỏi đổi về số tiền trong tay người ăn mày không?
Đệ tử: “Không được.”
Sư Phụ: Tại sao vậy?
Đệ tử: “Vì tiền đáng giá hơn.”
Sư Phụ: Vậy nếu dùng vàng để đổi thì sao.
Đệ tử: “Thế thì được.”
Sư Phụ: Tại sao?
Đệ tử: Vì vàng đáng giá hơn.
Sư Phụ: “Vì thế, cách buông bỏ đơn giản nhất chính là hoán đổi. Nguyên nhân khiến người ta buông bỏ không được là vì không giành được thứ tốt hơn. Khi dùng thức ăn chay thay cho thức ăn mặn, con sẽ buông bỏ được con dao giết mổ. Dùng bố thí thay cho đòi hỏi, yêu sách con sẽ buông bỏ được tham lam. Dùng tín ngưỡng thay cho trống rỗng con sẽ buông bỏ được lạnh lẽo cô đơn. Dùng trí tuệ thay cho ngu dốt, si mê con sẽ buông bỏ được chấp mê. Dùng chính niệm thay cho tạp niệm, con sẽ buông bỏ được vọng niệm. Dùng tùy hỷ, hảo tâm thay cho tật đố, con sẽ buông bỏ được ưu phiền. Dùng nhẫn nhục thay cho oán giận, báo oán con sẽ buông bỏ được sân hận, hận thù. Dùng từ ái thay cho tham ái, con sẽ buông bỏ được tâm bệnh. Không hiểu được vấn đề bắt đầu khởi lên từ đâu sẽ không minh bạch biết rõ để buông bỏ. Muốn buông bỏ được gì đó, đầu tiên cần hiểu được là nó bắt đầu khởi lên từ đâu. Tu hành không phải là buông bỏ, mà là để hiểu được lẽ hoán đổi.